Pandemia wirusa SARS-CoV-2 wpłynęła na sposób funkcjonowania gospodarki w wymiarze globalnym. Będący jej następstwem kryzys ekonomiczny przypomniał o potrzebie solidarności i szukania konsensusu między przedsiębiorcami, związkami zawodowymi oraz stroną rządową. Obecna sytuacja wymaga podjęcia wspólnych działań nakierowanych na przezwyciężenie skutków ekonomicznego załamania.
Stan państwa zależy od siły gospodarki
Rezultatem trudnej sytuacji epidemiologicznej w ostatnich miesiącach są lockdowny, obostrzenia dla działalności przedsiębiorstw i wzrost poziomu bezrobocia. Skomplikowane realia wymagają przemyślanych i transparentnych rozwiązań w celu zmniejszenia zagrożeń dla przedsiębiorców, ograniczenia niepewności formalno-prawnej i stworzenia perspektywy służącej przezwyciężeniu skutków kryzysu. Brak adekwatnej reakcji groziłby pogłębieniem problemów w wielu sferach codziennego życia, bo stan gospodarki ma bezpośredni wpływ na możliwości służby zdrowia, kształt polityki społecznej czy bezpieczeństwo obywateli.
W czasie pandemii łagodzenie zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki to kwestia żywotnego interesu państwa i społeczeństwa. Obecny kryzys przypomniał o potrzebie zachowania solidarności pracodawców, pracowników i instytucji państwowych. Bez skoordynowanych działań wszystkich stron może dojść do załamania o długotrwałych skutkach – nie tylko ekonomicznych, ale także społecznych i politycznych. W tej sytuacji zrównoważenie interesów przedsiębiorców i pracowników z jednej strony, oraz potrzeb państwa z drugiej, pozwoliłoby na wypracowanie rozwiązań dopasowanych do szybko zmieniających się warunków.
Przedsiębiorcy bronią miejsc pracy
W reakcji na pandemię przedsiębiorcy podjęli działania dostosowawcze, by utrzymać działalność firm, zapewnić płynność finansową i obronić miejsca pracy. Zminimalizowaniu skutków kryzysu służą nowe sposoby organizacji pracy, wdrażanie innowacyjnych technologii, cyfryzacja i digitalizacja procesów oraz większy nacisk na ochronę zdrowia pracowników. Skuteczność i szybkość tych działań, warunkowana znajomością specyfiki poszczególnych branż, w pierwszej kolejności zależy od przedsiębiorców, którzy dysponują know-how pozwalającym na ocenę potrzeb i wyzwań na poziomie firm.
Trudna sytuacja zmusiła jednak pracodawców także do cięcia kosztów, a w niektórych przypadkach – do redukcji zatrudnienia. Pogorszenie nastrojów i niejasne prognozy co do momentu zakończenia pandemii ponawiają pytania dotyczące programów wsparcia ze strony państwa. Pomoc tego typu powinna przybrać bardziej systemowy charakter w postaci odciążenia bieżącej działalności gospodarczej, np. poprzez zawieszenie części opłat i podatków. Konieczne jest także opracowanie przez stronę rządową, w porozumieniu z przedsiębiorcami i związkami zawodowymi, pakietów pomocowych dla poszczególnych branż.
Rola społecznej odpowiedzialności biznesu
Przeciągający się kryzys pokazał także wagę społecznej odpowiedzialności biznesu. Już na samym początku pandemii przedsiębiorcy podjęli szereg działań na rzecz wspierania zdrowia publicznego. W odniesieniu do poszczególnych firm polegają one na zapewnieniu pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz zestawu informacji niezbędnych do ochrony przed koronawirusem. Zorganizowanie bezpiecznego środowiska pracy oraz zapewnienie odpowiednich standardów sanitarnych zatrudnionym i klientom ma ogromne znaczenie z uwagi na ryzyko pojawienia się kolejnych fal pandemii.
Wiele firm udzieliło także wsparcia placówkom służby zdrowia. Przybrało ono formę pomocy finansowej lub materiałowej w postaci np. zakupów sprzętu medycznego czy testów na obecność koronawirusa. Wsparcie miało ogromne znaczenie z psychologicznego punktu widzenia, zwłaszcza podczas pierwszej fali pandemii, gdy środków ochrony indywidualnej brakowało nawet lekarzom. W idee solidarności i społecznej odpowiedzialności biznesu wpisują się również rozmaite akcje charytatywne, organizowane niezależnie od pandemii.
Kryzys gospodarczy katalizatorem zmian
Działania doraźne to nie wszystko. Obecna sytuacja może być katalizatorem zmian, które nie tylko pomogą przezwyciężyć skutki kryzysu, ale stworzą także lepszą perspektywę dla gospodarki na przyszłość. Bieżącym działaniom, tworzącym nowe ramy dla ekonomicznej aktywności, powinna towarzyszyć dyskusja na temat kolejnych kroków z udziałem wszystkich stron. Skuteczne wzmocnienie ekonomicznych fundamentów państwa nie będzie możliwe bez porozumienia co do celu zmian oraz zasad, według których implementowane będą nowe rozwiązania, przepisy i procedury.
Wśród tematów konsultacji powinny znaleźć się m. in. kwestie systemu podatkowego, prawa pracy i systemu ubezpieczeń społecznych. Duże znaczenie w tej sferze mają propozycje legislacyjne środowiska przedsiębiorców. Zwiększenie swobody gospodarczej pozwoli na uwolnienie energii i inicjatywy, która będzie odgrywać kluczową rolę w odbudowie gospodarki. Obecny kryzys podkreśla także potrzebę zachowania solidarności w ramach Unii Europejskiej. Członkostwo w UE to nie tylko możliwość skorzystania z Funduszu Odbudowy, ale również wsparcie dla praworządności, wiarygodności i zasad gospodarki wolnorynkowej.
