Przedsiębiorcy koncentrujący się na utrzymaniu działalności firm w czasie kryzysu nie mogą zapominać także o przygotowaniu strategii, która ułatwi im przystosowanie się do warunków po jego zakończeniu. Podstawą skutecznego planu działań powinny być wdrożone w ostatnich miesiącach rozwiązania sanitarne, organizacyjne i technologiczne. Będą one użyteczne w trakcie odmrażania gospodarki, a część z nich może być przydatna również po powrocie do normalności.
Trudna walka o utrzymanie firm
2,8 % – o tyle z powodu pandemii COVID-19 w 2020 roku skurczyło się PKB Polski. Wpływ kryzysu na sytuację poszczególnych branż był zróżnicowany. Te, które mogły przynajmniej częściowo przenieść działalność do internetu, zyskały szansę na zminimalizowanie strat. W dużo gorszej sytuacji znalazły się firmy, które nie mogą funkcjonować online, ponieważ organizacja ich pracy opiera się na bezpośrednim kontakcie z klientem. Z tego powodu zamrożenie gospodarki przyniosło fatalne skutki m. in. branży usługowej.
Z przeprowadzonych w styczniu 2021 roku przez Główny Urząd Statystyczny badań wynika, że w tym segmencie rynku doszło do pogorszenia sytuacji. Kłopoty wynikające z faktycznego lockdownu i odcięcia od klientów prowadzą do zwiększenia zatorów płatniczych. Są one największym problemem w sektorach turystyki i gastronomii (41,8%), a także w przemyśle budowlanym (16,7%) i handlu detalicznym (14,8%). W związku z tym przetrwanie wielu firm będzie zależało przede wszystkim od zniesienia przez władze obostrzeń dla działalności gospodarczej.
Jakie działania pozwolą na powrót do normalności?
Nadzieję na stopniowe odmrażanie gospodarki daje program szczepień, choć jego tempo zależy od sprawnej organizacji całego procesu. Tym niemniej przedsiębiorcy powinni przygotować (i na bieżąco aktualizować) strategię, która ułatwi ich firmom przystosowanie się do funkcjonowania w warunkach otwierania gospodarki. Punktem wyjścia powinna być suma działań wdrożonych w okresie lockdownu w celu utrzymania działalność przedsiębiorstw i obrony jak największej liczby miejsca pracy. Najważniejsze z nich to:
- zapewnienie reżimu sanitarnego i bezpieczeństwa pracowników,
- obrona płynności finansowej,
- skalowanie i optymalizacja wydatków,
- stała analiza zasobów finansowych,
- bieżący przegląd sytuacji kadrowej,
- podtrzymanie komunikacji z klientami,
- utrzymanie kontaktów z partnerami biznesowymi,
- opracowanie listy wstępnych celów na okres po kryzysie.
Przejście na zdalny tryb pracy było najważniejszym krokiem na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa sanitarnego pracowników. Taki model pracy wymagał szerszego zastosowania innowacji technologicznych, głównie w obszarach komunikacji i obsługi klienta. Z powodu utrzymującej się od blisko roku niepewności, ogromnego znaczenia nabrała polityka informacyjna firm, która służy podtrzymaniu kontaktu z konsumentami i kontrahentami. Konieczność dostosowania przedsiębiorstw do pandemicznych obostrzeń wymusiła cięcia w wydatkach i inwestycjach oraz przesunięcia środków w budżetach. Dzięki takim działaniom wiele firm zminimalizowało ryzyko bankructw i masowych zwolnień pracowników.
Wdrożone kilka miesięcy temu środki umożliwią przedsiębiorcom powrót do funkcjonowania w normalnych warunkach, w miarę znoszenia obostrzeń. Utrzymywanie kontaktów z kontrahentami umożliwi np. szybki zakup materiałów i zwiększenie produkcji. Kanały komunikacji z klientami, np. w mediach społecznościowych, pozwolą na szybkie informowanie o terminie otwarcia sklepów i ofercie sprzedażowej. Samo tempo powrotu przedsiębiorstw do pracy w pełnym trybie będzie zależeć od jakości zarządzania finansami i kadrami w okresie lockdownu. Bez jasnego planu działania, uwzględniającego kondycję finansową firmy i zasoby ludzkie, czas powrotu do normalności ulegnie wydłużeniu.
„Plan B” na wypadek kolejnego lockdownu
Rozpoczęcie programu szczepień to realna szansa na stopniowe znoszenie obostrzeń, ale po lekcji z 2020 roku warto też pamiętać o „planie B”. Posiadanie awaryjnej strategii w czasach charakteryzujących się niepewnością to konieczność. Przedsiębiorcy w miarę możliwości powinni zastanowić się, jak wzbogacić swoją ofertę, żeby zabezpieczyć przynajmniej część zysków na wypadek kolejnego lockdownu.
Dywersyfikacja źródeł przychodu może zdecydować o szansach firmy na przetrwanie w przypadku ponownego wprowadzenia obostrzeń. W sytuacji skrajnej nie można także całkowicie wykluczać scenariusza całkowitego przebranżowienia lub przynajmniej częściowej zmiany profilu działalności i oparcia jej w większym stopniu na narzędziach cyfrowych, takich jak np. platformy sprzedażowe online.
Rozwiązania do wykorzystania po zakończeniu pandemii
Pandemia COVID-19, paradoksalnie, zapoczątkowała zmiany, które mogą usprawnić działalność firm.Wiele rozwiązań wprowadzanych w jej trakcie, takich jak nowe sposoby organizacji pracy (np. praca zdalna, praca hybrydowa, coworking) lub technologiczne innowacje, ułatwi przedsiębiorcom nie tylko wychodzenie z kryzysu, ale także funkcjonowanie po jego zakończeniu. Powodem może być chęć optymalizacji kosztów, np. poprzez zaoszczędzenie pieniędzy na wynajmie biur.
Taka motywacja przyświeca też firmom, które decydują się na wspólne wynajmowanie powierzchni biurowych. Obniżanie kosztów najmu to dobry krok w sytuacji, gdy spora część pracowników przeszła w tryb pracy zdalnej. Podobny model pracy może być szerzej stosowany przez część przedsiębiorstw także po zakończeniu pandemii, z uwagi na ryzyko ponownego pogorszenia się sytuacji epidemiologicznej.
Jednym z modernizacyjnych trendów jest rozwój narzędzi e-commerce, które w ostatnich miesiącach przyniosły wymierne korzyści firmom stawiającym na handel w internecie. Warto podkreślić, że przedsiębiorstwa, które z technologicznych innowacji korzystały szerzej jeszcze przed pandemią COVID-19, już u progu lockdownu wzmocniły swoją przewagę nad konkurencją, ponieważ ta dopiero zaczynała dostosowywać się do funkcjonowania w warunkach obostrzeń. Tym niemniej innowacyjny trend, jaki nasilił się w czasie obecnego kryzysu, w najbliższej przyszłości może wzmocnić pozycję rynkową jeszcze większej liczby firm.
